شیر بشقابی برای توقف و آغاز یک جریان و به طور کلی کنترل آن کاربرد دارد. این شیر قابلیت آن را دارد که مسیر جریان را کاملا مسدود کند. در شیر بشقابی، یک دیسک متحرک و یک حلقه ثابت در یک بدنه کروی جای گرفته است. این شیرها عمدتا در راستای ایزوله سازی و به عنوان دریچه گاز در صنایع نفت و گاز کاربرد دارند.

بخش های اصلی شیر بشقابی شامل چه اجزائی می شود؟

• بدنه  (Body)

جزء اصلی یک شیر بشقابی بدنه آن می باشد. تمام بخش های داخلی شیر و ماده ای که توسط شیر مورد کنترل قرار می گیرد، در این شیر جای می گیرد. بدنه ساختاری است که تحت فشار قرار دارد.

• کاپوت یا کلاهک (Bonnet)

ضد نشت بودن شیر بشقابی با این بخش ممکن می گردد. کاپوت با اتصال به بدنه، عملیات مهار گاز، ماده سیال یا دوغاب کنترل شده را انجام می دهد. یکی از ساده ترین انواع کاپوت، کاپوت پیچی (Screw-in) می باشد که مهر و موم یا آب بندی با دوام و بدون فشار را ممکن می سازد. دیگر انواع کلاهک، Union یا Bolted می باشد. در مواردی که نیاز به تمیز کردن و بازررسی مداوم وجود دارد، از کلاهک Union استفاده می شود. به دلیل تماس کلاهک با ساقه، حول آن با یک ماده ویژه مهر و موم شده است.

• دیسک (Disc)

این جزء از شیر بشقابی سه نوع طراحی رایج دارد که تفاوت ساختار این شیرها نیز به نوع دیسک آن بستگی دارد، از جمله انواع آن شامل:

• دیسک توپی (ball disc):

کاربرد این دیسک عمدتا در سیستم های با فشار و دمای پایین، می باشد. عملکرد اصلی این دیسک برای قطع و وصل جریان می باشد اگرچه قابلیت کنترل جریان را نیز دارد.

• دیسک پلاگ (plug disc):

انواع و طراحی های متفاوتی از این دیسک در شیر بشقابی وجود دارد. طراحی تمامی دیسک های پلاگ به صورت بلند و مخروطی می باشد. برتری این دیسک ها نسبت به دو نوع دیگر در کنترل بهتر گاز می باشد.

• دیسک ترکیبی (composition disc):

مزیت طراحی این نوع دیسک، تعبیه یک حلقه سخت و غیر فلزی بر روی دیسک می باشد که باعث اطمینان از محکم و درست بسته شدن شیر می شود.

• Seat

این بخش در دو حالت یکپارچه یا مجزا (به صورت پیچ شده به بدنه) در شیر بشقابی قرار می گیرد. تعبیه Backseat در بسیاری از این شیرها، منجر به مهر و موم شدن حد فاصل ساقه و کلاهک می گردد و از فشار سیستم در هنگام باز بودن دریچه، ممانعت به عمل می آورد.

• پایه (Stem)

اتصال شیر بشقابی به پایه به دو شکل ممکن است: اتصال از طریق شیار T شکل و اتصال از طریق ساختار مهره دیسکی. در حالت اول نحوه اتصال به شکلی است که دیسک روی ساقه می لغزد ولی در ساختار مهره دیسک، دیسک به دور پایه پیچ می گردد.

• محفظه (Cage)

در درون بدنه شیر بشقابی یک محفظه در اطراف دیسک جای گرفته است. عمدتا تعیین میزان جریان توسط این قطعه انجام می گیرد.

نمای کلی از اجزاء شیر گلوب

تعمیر و نگهداری شیر بشقابی چگونه انجام می شود؟

قابلیت تعویض seats و دیسک های تعبیه شده در شیر Globe، امر تعمیر و نگهداری این شیرها را بسیار سهل کرده است. همین قابلیت منجر شده تا در خدماتی که به صورت مکرر باید دریچه ها را تعمیر و نگهداری کنند، استفاده از شیر بشقابی مناسب و کاربردی باشد. در کاربردهایی که شیرها و سوپاپ ها به صورت دستی عمل می کنند، استفاده از نوع شیر می تواند باعث صرفه جویی در وقت اپراتور می گردد.

استفاده از شیر بشقابی چه مزیت ها و معایبی به همراه دارد؟

• توانایی بالا در خاموش کردن و قطع جریان.
• توانایی متوسط رو به بالا در کنترل گاز.
• کوتاه بودن ضربه شیر بشقابی نسبت به شیر دروازه ای.
• ماشینکاری آن آسان است.
• قابلیت استفاده به عنوان شیر بازرسی در صورت متصل نبودن دیسک به پایه.
• در انواع طراحی های زاویه دار، وای و سه راهی قابل تهیه است.

شیر گلوب سه راهی، وای شکل و زاویه دار

اگرچه شیر بشقابی مزایای بسیاری نسبت به دیگر انواع شیر دارد اما برخی معایب نیز در رابطه با استفاده از آن مطرح است:

• افت فشار بالاتر در قیاس با شیر دروازه ای.
• برای جایگذاری شیر به نیروی محرکه بیشتری احتیاج دارد.
• جریان گاز در بالای seat و جریان خاموش کننده در زیر seat قرار دارد.

برخی استفاده های مرسوم شیر بشقابی در انواع سیستم ها

این شیر به طور معمول در بسیاری از سیستم ها کاربرد دارد که برخی از آنها شامل:

• سیستم های خنک کننده آبی
• سیستم های با سوخت نفتی
• در سیستم های تخلیه آب، شیمیایی، سیستم های استخراج کننده هوا از کندانسور
• استفاده از شیر بشقابی در دریچه های High-point و زهکشی Low-point
• در دریچه ها و زهکش های دیگ بخار
• در آب بندی و تخلیه توربین

نمایی از عملکرد شیر Globe

محصولات مرتبط:

شیرآلات کشویی

شیرآلات یک طرفه

مقالات مرتبط:

اطلاعات مهم و ضروری درباره انواع شیرهای بشقابی

شیر کروی چه کاربرد های مهمی دارد؟