شیر پروانه ای از جمله قطعاتی در صنعت محسوب می شود که در صنعت نفت و گاز بسیار کاربرد دارد. استفاده از این قطعه در صنایع مختلف مانند نفت و گاز و پتروشیمی برای باز و بسته کردن جریان است. از دلایلی که باعث می شود تا این شیرهای پروانه ای در صنعت کاربرد زیادی داشته باشند، سرعت بالا در باز و بسته کردن، سبک وزن بودن، مقرون به صرفه بودن و در دسترس بودن آن ها است.

این شیرها جزء خانواده سوپاپ های حرکت دورانی هستند که اغلب برای قطع و وصل کردن جریال سیال از آن ها استفاده می شود. گاهی اوقات گفته می شود که از شیر پروانه ای می توان به عنوان تنظیم کننده نیز استفاده کرد، اما این کار را پیشنهاد نمی کنیم؛ زیرا ممکن است این کار به دیسک سوپاپ آسیب وارد کند. علاوه بر این، ممکن است در دراز مدت موجب کاهش عمر شیرهای پروانه ای بشود.

ساختار کلی شیرآلات پروانه ای

اجزای شیرآلات پروانه ای

• بدنه:

بدنه بزرگترین اجزا شیرهای پروانه ای محسوب می شود، که می توانند با توجه به نیاز و کاربردی که ارائه می دهند، در انواع مختلفی تولید شوند. برای مثال؛ شیر پروانه ای که در حوزه نفت و گاز و پتروشیمی ها استفاده می شود، از جنس استیل و فولاد ساخته می شود. اما برای مصرف این شیرها در صنایع غذایی یا دریایی، باید جنس بدنه از چدن باشد تا در برابر خورندگی مقاوم باشد.

• دیسک:

این دیسک ها در وسط قرار دارند و به بدنه متصل شده اند. دیسک ها در شیر پروانه ای مانند دروازه ای عمل می کنند که می توانند جریال سیال را متوقف یا به حرکت درآورند. همانطور که از کاربرد این دیسک ها متوجه شدید؛ این دیسک ها بیشترین اتصال را با سیال دارند. در نتیجه، انتخاب متریال مناسب با فشار و دما سیال برای ساخت دیسک، از اهمیت بالایی برخوردار است. دیسک های  zero offsetو Double offset و Triple offset از جمله دیسک هایی هستند که با توجه به نیاز و کاربردشان در صنعت، دارای ویژگی های خاصی هستند.

• سیت:

محل قرارگیری این سیت ها در شیر پروانه ای، در اطراف دیسک است که به بدنه متصل شده است. وظیفه اصلی سیت، محکم کردن دیسک در هنگام بسته بودن است. این سیت ها نیز می توانند با توجه به نیاز های مختلف، از انواع متفاوتی ساخته شوند. برای مثال؛ از سیت های EPDM در صنعت آب و فاضلاب استفاده می شود که تا حداکثر 70 درجه دما دارند.

استم:

شفت سوپاپ یا به اصطلاح ساقه، جزئی از شیر پروانه ای است که عملگر را به دیسک متصل می کند. وظیفه این قطعه این است که در اثر برخورد سیال با عملگر، چرخش عملگر را به دیسک منتقل کند تا دیسک

به صورت 90 درجه باز و بسته شود. جنس به کار رفته برای ساخت اغلب این ساقه ها از فولاد می باشد تا از مقاومت بالایی برخوردار باشند.

اجزای داخلی شیرالات پروانه ای

انواع عملگرهای شیرآلات پروانه ای

شیرهای پروانه ای می توانند با توجه به نوع عملگری که دارند با یکدیگر تفاوت هایی داشته باشند. به طور کلی این عملگرها یا محورهای ایجاد چرخش در این شیرها می توانند چهار نوع داشته باشند. شیر اهرمی با دستی، شیر گیربکسی، شیر بادی و شیر برقی از جمله عملگرهایی هستند که در این شیرها وجود دارند.

• شیر پروانه ای دستی یا اهرمی

اولین و شاید ساده ترین نوع از شیرهای پروانه ای، شیرهای اهرمی هستند و عملکرد این نوع از عملگرها به این شکل است که با تغییر دسته عملگر در جهت های بالا و پایین، می توانید دیسک را با استفاده از شفت باز و بسته کنید.

شیر پروانه ای دستی

• شیر پروانه ای گیربکسی

پرکاربردترین نوع از شیرهای پروانه ای، مربوط به شیرهای گیربکسی است. این نوع از شیرها خودشان به دو گروه متفاوت تقسیم بندی می شوند. گروه اول شیرهای گیربکسی هستند که با استفاده از چرخ دنده های حلزونی کار می کنند. که در این مدل به راحتی نیرو به شفت و سپس به دیسک وارد می شود و باعث باز و بسته شدن آن می شود. نوع دیگر این شیرها با استفاده از فلکه های کوبل ساخته می شود.

شیر پروانه ای گیربکسی

• شیر پروانه ای پنوماتیک

سریع ترین شیر پروانه ای که در حال حاضر وجود دارد، این نوع از شیر ها هستند که با نام عملگرهای بادی نیز شناخته می شوند.

• شیر پروانه ای برقی

این نوع از شیرها، به شکل کاملا اتوماتیک عمل می کنند، اما سرعت باز و بسته شدن دیسک در آن ها بسیار پایین تر از شیرهای پروانه ای پنوماتیک است.

محصولات مرتبط:

شیرآلات پروانه ای ویفری

شیرآلات پروانه ای تفلونی

مقالات مرتبط:

مزایای شیرالات پروانه ‌ای لاگ

انواع شیرالات پروانه ‌ای میراب