اهرمی که برای باز و بسته کردن جریان مایعات و آب استفاده می‌شود به شیر فلکه معروف است. این وسیله در انگلیسی گردنه نامیده می‌شود. شیرهای فلکه کاربردهای گوناگونی در صنعت، مکانیک، ساختمان و… دارند. این شیرها انواع مختلفی دارند که هر یک مختص به کارگیری در جای خاصی هستند. همچنین از لحاظ جنس نیز شیر فلکهها انواع مختلفی دارند که ممکن است در اندازه‌های گوناگونی عرضه و تولید شوند.
انواع شیر فلکه از نظر عملکرد
شیر فلکه براساس نوع کارایی که دارد به دو دسته کلی لاینر و دورانی تقسیم می‌شود.
-
فلکه لاینر
همانطور که از اسمش پیداست، اهرم باز و بسته کننده این وسیله به صورت خطی عمل می‌کند که مسیر آن می‌تواند عمودی یا افقی باشد. انواع شیر فلکه مدل لاینر شامل شیرهای یک طرفه، پینچ ولو، دیافراگم ولو و گیت ولو و… می‌شود.
-
فلکه دورانی
این نوع شیر فلکه نیز بر اساس نحوه کاربرد خود نامگذاری شده است. به طوری که اهرم در این سیستم به صورت دورانی عمل می‌کند. این تنظیم و چرخش در خلاف جهت محور اصلی صورت می‌گیرد.
شير فلکه پلیمری
انواع شیر فلکه لاینر
در ادامه به توضیح درباره بعضی از انواع شیر فلکه لاینر می‌پردازیم.
-
گیت ولو
شیر فلکه گیت ولو، جهت قطع و وصل سیال به کار می‌رود. گیت ولو موجب افت کم فشار می‌شود. گیت ولو در موقعیت‌هایی کاربرد دارد که انتقال جریان بدون تغییر و مکث باشد، زیرا در زمان وصل کردن جریان، گیت شیر فلکه در خلاف جهت محور جریان فرود می‌آید. در این نوع شیرهای فلکه، اهرم نمی‌تواند به صورت نیمه باز قرار بگیرد، یا باید کاملاً قطع و یا کامل وصل باشد.
-
گلوب ولو
گلوب ولو یکی از پرکاربردترین انواع شیر فلکه است. این شیرهای فلکه جهت تنظیم مقدار دبی خروجی استفاده می‌شوند. در این شیرها جهت اهرم هم سو با جریال سیال در آن است. از جمله ویژگی‌های این شیر فلکه می‌توان به سرعت بالای آن در قطع و وصل کردن جریان اشاره کرد. بنابراین این وسیله در مناطقی کاربرد دارد که در آنجا به تنظیم مجدد جریان نیاز است.
از معایب این شیرها نیز می‌توان به تغییر جهت خودبه خودی جریان اشاره کرد که باعث کاهش در فشار جریان خواهد شد.
شير دیافراگمی به تغییرات دمایی حساس است.
-
دیافراگمی
شیر دیافراگمی یکی از انواع شیر فلکه است. این شير فلکه دارای یک دیافراگم منعطف است که جهت جمع کردن آن از ساق اهرم استفاده می‌شود. از ویژگی‌های مثبت این نوع شیر فلکه می‌توان به این مورد اشاره کرد که صفحه قرار گرفته در آن‌ها موجب مجزا شدن سیال از اهرم می‌شود. از این طریق می‌توان مایعات مختلفی را از شیر عبور داد.
جنس سر شیر در این نوع فلکه می‌تواند از مواد بی‌کیفیت باشد زیرا در مسیر جریان نیست. این نوع شیرهای فلکه به تغییرات دما حساس هستند.
خرید شیر فلکه
اگر قصد خرید شیر فلکه را داشته باشید، احتمالاً گزینه‌های متعددی خواهید داشت. در هنگام خرید شیرهای فلکه ابتدا لازم است از جنس و کیفیت آن‌ها اطمینان حاصل فرمایید. بسته به جنس محصول، شیر فلکهها دارای قیمت‌های گوناگونی هستند.
از انواع مختلف جنس شیرها می‌توان به برنج، استیل، چدن و… اشاره کرد که هر کدام نسبت به کارایی خود در موقعیت‌های مختلفی استفاده می‌شوند و دارای قیمت‌های متفاوتی نیز هستند.
در هنگام خرید شیر فلکه باید به جنس و کاربرد آن توجه کرد.
جمع بندی
شاید در ابتدا به نظر برسد که به کار بردن شیر آلاتی مانند شير فلکه در صنعت، مکانیک و… از جزئیات اجرایی است. اما در واقع شیرآلات با کارایی ویژه خود، از جمله مهم‌ترین اجزای ساختمانی محسوب می‌شوند؛ زیرا به وسیله انواع شیر فلکه می‌توان جریان مایع مورد نظر را باز و بسته کرد و یا میزان خروجی آن را تنظیم و کنترل نمود.
اما توجه داشته باشید با توجه به نقش اساسی این محصولات به خصوص در صنعت، حتماً لازم است قبل از خرید آن‌ها از کیفیت محصول مطمئن شوید.
