شیر فلکه یکی از پرکاربردترین قطعاتی است که در لوله کشی های صنعتی و خانگی مورد استفاده قرار می گیرد. شیر فلکه ای می تواند بهترین بازدهی را داشته باشد که در عین مقاومت بالا، کم ترین افت فشار را در جریان سیال ایجاد نماید.
استفاده دیگر از شیر فلکه برای تنظیم جریان سیال است؛ بدین صورت که با تغییر مسیر حرکت و میزان مقاومت جریان سیال تغییر پیدا می کند.
با توجه به مصرفی که برای شیر فلکه در نظر گرفته شده است و همچنین پاسخگویی به نیاز های مختلف صنایع، انواع متفاوتی از شیر فلکه تولید شده است. اساس کار در تمامی شیر فلکه ها یکسان می باشد و در تفاوت در نحوه عمل و اجزای شیر فلکه نمایان می گردد.
انواع شیرفلکه شامل موارد ذیل می باشند
- شیردروازه ای
- کف فلزی( شیر سوزنی )
- شیر های یکطرفه
- شیر های اتصال دنده ای
- شیر های اتصال فلنجی
- شیر های کشویی
- و…..
دو نوع شیر فلکه کشویی و کف فلزی جزو موارد پرکاربرد در صنایع هستند که از جهاتی با یکدیگر متشابه بوده و در برخی موارد نیز متفاوت هستند.
از همین رو ابتدا به بررسی مشخصات هر کدام از شیر ها می پردازیم و سپس به بیان تفاوت شیر کشویی و کف فلزی می پردازیم.
شیر فلکه کشویی
شیر فلکه کشویی را به جرعت می توان یکی از پرمصرف ترین نوع شیر فلکه به شمار آرود. این شیر فلکه جزو شیرآلات برنجی می باشد و عمده ترین مصرف آن در لوله کشی های ساختمانی و صنعتی می باشد.
از شیر فلکه کشویی جهت قطع یا وصل نمودن جریان سیال که عمدتا نیز آب می باشد، استفاده می گردد و یکی از موارد ثابت در راه اندازی تجهیزات موتورخانه می باشد.
حرکت صفحه داخل شیرفلکه به صورت ساعتگرد و پادساعتگرد می باشد و عمل باز و بسته شدن شیر را انجام می دهد.
شیر فلکه کشویی دارای دو حالت باز و بسته می باشد. حالت نیمه بسته برای شیر فلکه های کشویی وجود ندارد؛ در صورت نیمه بسته نگهداشتن آن طول عمر شیر فلکه کاهش پیدا کرده و سبب آسیب دیدن کل اجزا می گردد. یکی از موارد تفاوت شیر کشویی و کف فلزی این حالت می باشد.
شیر های کشویی را می توان به صورت دستی و به کمک آچار مخصوص باز یا بسته نمود. شیوه دیگر به صورت خودکار و توسط مکانیزم لازم صورت می گیرد که بدون هیچ دخالت دستی توسط تجهیزات ویژه آن صورت می پذیرد.
شیوه خودکار برای صنایع مورد پسند تر می باشد زیرا توسط سیستم متصل به شیر فلکه کنترل می گردد و در مواقع مناسب جریان سیال قطع یا وصل می گردد.
کاربرد شیر فلکه کشویی
شیر فلکه کشویی بنابر کاربرد فراوانی که دارد از جنس های مختلف ساخته می شود که هرکدام مناسب برای محیط خاص هستند.
برای نصب در محیط های ساختمانی، شیر فلکه های چدنی، برنجی و برنزی مناسب هستند و جهت نصب شیر کشویی در محیط های صنعتی مانند نیروگاه ها و کارخانه های پتروشیمی، بنابر محیط پیرامون و سیالی که درون لوله ها جریان دارد از شیر فلکه هایی با بدنه های کربنی، آلیاژی و فولاد ضدزنگ استفاده می شود.
غیر از کاربرد های مخصوصی که برای شیر فلکه های کشویی نام برده شد، کاربرد هایی عمومی برای آن ها متصور است که به صورت اختصار به آن ها اشاره می نماییم. این موارد ما را در درک بهتر تفاوت شیر کشویی و کف فلزی یاری خواهند نمود.
- قطع و وصل نمودن جریان سیال به صورت کامل
- محافظت نمودن از دستگاه های تحت فشار
- تنظیم مقدار سیالات عبوری از شیر فلکه
- جلوگیری از بازگشت سیالات برخلاف روند جریان آن ها
- استفاده در محیط هایی که میان دو سوی شیر فلکه اختلاف فشار وجود دارد.
- تنظیم فشار دو سوی شیرفلکه
مزایا و معایب شیر فلکه کشویی
مزایای شیرفلکه کشویی
- کم ترین میزان افت فشار سیالات درون خطوط لوله
- استفاده از شیر فلکه برای هر دو سمت جریان سیال
- هزینه های نگهداری کم تر نسبت به انواع دیگر
معایب شیرفلکه کشویی
- سرعت پایین هنگام باز و بسته شدن
- ایجاد لرزش در هنگام جابجایی صفحه درون شیر فلکه
- مناسب نبودن جهت کنترل فلو
- تعمیرات دشوارتر به دلیل محدودیت در دسترسی به اجزای آن
- حالت نیمه بسته برای آن ها وجود ندارد
شیرفلکه کف سوزنی
گام بعدی در توضیح تفاوت شیر کشویی و کف فلزی، پرداختن به نوع دیگر آن یعنی شیر سوزنی می باشد.
شیر فلکه های کف فلزی یا سوزنی نیز همانند همتای خود جزو پرکاربردترین شیرفلکه هایی هستند که در صنایع مختلف مورد استفاده قرار می گیرند.
ویژگی شاخص شیر فلکه سوزنی به قطع یا وصل ناگهانی جریان سیالات باز می گردد. نوع طراحی دیسک و نشیمنگاه آن دلیل نام گذاری این شیر فلکه به این نام می باشد.
نحوه عمل شیر کف فلزی تقریبا مشابه با انواع دیگر بوده و دیسک مخروطی شکل آن بر روی نشیمنگاه نشسته و جریان عبوری را قطع می نماید.
ویژگی مثبت دیگری که در شیر فلکه های سوزنی قرار دارد امکان کنترل کامل جریان در لوله کشی های باریک و ظریف می باشد.
از این رو به دلیل حساسیت و ظرافت بالایی که در این نوع شیر فلکه وجود دارد، از آن ها در صنایع پتروشیمی و صنایع نفت و گاز استفاده بیشتری می گردد.
شیر فلکه سوزنی دارای مقاومت زیادی در برابر عبور سیالات می باشد و از همین جهت افت فشار زیادی را نیز به همراه خواهد داشت.
باز و بسته نمودن شیر فلکه کف فلزی نیز باید با دقت صورت گیرد زیرا وارد نمودن فشار زیاد آسیب دیدن آب بندی شیر فلکه می گردد و آن را دچار اختلال می نماید.
تفاوت شیر کشویی و کف فلزی در مقاومت آن ها به خوبی قابل تشخیص می باشد.
مزایا و معایب شیر فلکه سوزنی
مزایا
- قطع جریان با سرعت و دقت بالا
- توانایی مطلوب در تنظیم جریان سیال
- قابلیت ماشینکاری و تعویض آب بند ها
- سه نوع متفاوت T شکل، Y شکل و 90 درجه را در خانواده خود جای داده است.
معایب شیر سوزنی
- مقاومت بسیار بالا و تاثیر منفی بر جریان سیال
- افت فشار بالا
- نیازمندی به نیروی قوی تر برای آب بندی و بسته شدن کامل
تفاوت شیر کشویی و کف فلزی
اکنون که مشخصات و ویژگی های اصلی هر کدام از شیر های کشویی و کف فلزی (سوزنی) را بررسی نمودیم، تفاوت این دو نوع شیر فلکه را ساده تر می توانیم درک کنیم.
- قیمت بالاتر شیر های سوزنی نسبت به شیرفلکه کشویی
- میزان افت فشاری که شیر فلکه سوزنی به وجود می آورد در حدود 5/5 برابر افت فشار حاصل از نصب شیر کشویی می باشد.
- دستگیره متحرک در شیر کشویی ثابت بوده و همراه با باز و بسته شدن آن تغییر موقعیت نمی دهد اما در شیر های سوزنی همگام با بسته و باز شدن شیر، دستگیره متحرک نیز جابجا می شود.
- شیر فلکه سوزنی به صورت یک طرفه بوده و باید طبق جهت فلشی که روی بدنه وجود دارد نصب گردد تا امکان ورود سیال فراهم گردد؛ در شیر فلکه کشویی این موضوع وجود نداشته و از هر سمت می توان شیر فلکه را نصب نمود.
ساده ترین تفاوت شیر کشویی و کف فلزی این مورد می باشد.
- شیر فلکه سوزنی سرعت بالایی دارد و سریعا جریان را قطع یا وصل می نماید اما در شیر فلکه کشویی سرعت به مراتب پایین تر بوده و همچنین حالت نیمه باز برای آن وجود ندارد.
- شیرفلکه کشویی به سبب سیستم طراحی که دارد برای تنظیم جریان گازها مانند بخار آب مناسب نیست اما در سوی مقابل شیر فلکه سوزنی عملکرد قابل قبولی را در تنظیم جریان گاز ارائه می دهد.
برای تهیه هر یک از شیر فلکه ای متناسب با مصرف خود می توانید کارشناسان ما در مجموعه رادپایپ تماس حاصل نموده و محصول مورد نظر خود را تهیه نمایید.
